Ömrü; cephelerde ve mücadelede geçti ancak asker kaçağı da dediler, topçu subayıydı, atışlar nedeniyle zaman içinde ağır işittiği için “Sağır İsmet” de dediler.
İkinci Dünya Savaşının ağırlaşan koşullarında tüm baskılara karşın ülkeyi savaşa sokmayarak, önemli bir diplomasi yürütmüş olmasına karşın, çocukları babasız bırakmamasına karşın açız, aç diyenler ya da o ağır günlerin, yokluk, yoksulluğuyla ya da ekmek karneleriyle hatırlandı.
Kimileri “Geldi İsmet, gitti kısmet” dediler. Halbuki O, bu milletin makus talihini yenen adamdı İnönü Muharebelerinde. Bağımsızlık mücadelesi veren bir ulusun, kurtuluş ve kuruluşunda imzası olan isimdi.
***
Her türlü baskıya karşın, kapitülasyonlara yok demeyi başaran ve bağımsız Türkiye’nin tapu senedi olan Lozan’ın mimarıydı.
1946’da çok partili hayata geçişi sağlayan, 1950 ‘de 27 yıllık tek parti iktidarını sonlandıran ve gönül rahatlığıyla iktidarı Demokrat Partiye teslim eden ve 14 Mayıs 1950’yi bir üzüntü, kayıp olarak değil, en büyük zaferimdir diyebilen kişidir İsmet Paşa.
Kuru kabadayılık değil, ABD ‘ye “Yeni şartlar altında yeni bir dünya kurulur, Türkiye’de bu dünya üzerindeki yerini alır” diyerek, duruş sergileyen ve başbakanlığı bırakmak zorunda kalan kişidir İnönü.
Devletçi anlayıştan gelen, devletin malını da parsını da beyt-ül mal olarak kabul eden ve bunu tüm yaşamında çocuklarıyla birlikte ömrünün sonuna kadar uygulayan kişidir İnönü.
***
Dünyadaki ve ülkedeki gelişmeler karşısında “Ortanın Solu” hareketini CHP’de başlatan, “Ben de kırk yıllık solcuyum” diyebilen, Fransızca, İngilizce, Almanca bilen, viyolonsel çalan, askeri okullardan ve Harbiye’den dönem birincisi olarak mezun olan, kendisi ve çocukları hiçbir zaman usulsüzlük ve yoksullukla anılmayan, “Bir ülkede namuslular da namussuzlar kadar cesur olmadıkça, o memleket için kurtuluş yoktur” diyen isimdir İnönü.
CHP kurultaylarında açılışı yaptıktan sonra bırakıp gitmeyen ya da genel sekretere bırakmayan, kurultay delegelerini sonuna kadar dinleyip, notlarını alan isimdir İnönü.
Tüm bunların üzerine “İki ayyaş”, “Faşist “diyenlere kendisi versin yanıtı;
“Hadi canım sen de “. 25 Aralık 1973’de sonsuzluğa uğradığımız, Lozan Fatihi, başbakan, cumhurbaşkanı, CHP ikinci genel başkanı İsmet İnönü’yü rahmet ve saygıyla anıyorum, ışıklarda uyusun.
